Znana również jako pszczelnik, rojownik, matecznik, a także cytrynowe ziele. Wycisza umysł, uspokaja, pomaga w walce z naszymi wewnętrznymi lękami i jest doskonałym remedium na ból głowy. Oprócz zbawiennego działania na układ nerwowy, przynosi ukojenie układowi trawiennemu. Swoje zastosowanie odnajduje również w kosmetyce ze względu na swoje przeciwwirusowe właściwości. Mowa oczywiście o melisie lekarskiej, o której więcej możecie przeczytać w poniższym artykule.
Słowo Melissa to słowo pochodzenia greckiego i w dosłownym tłumaczeniu oznacza ,,pszczoła”. Nazewnictwo to nie wzięło się bez powodu, ponieważ melisa lekarska ma zdolność przyciągania i uspokajania pszczół. Od ponad dwóch tysięcy lat ziele to uprawiane jest przez pszczelarzy w pobliżu uli. Już w czasach starożytnych miód z melisy był popularnym i bardzo cenionym produktem przez ówczesnych uczonych i lekarzy. W kolejnych epokach melisa odgrywała bardzo ważną rolę w ziołolecznictwie i zyskała miano remedium na wszelkie dolegliwości. Melisa lekarska charakteryzuje się słodkim, miodowo-cytrynowym smakiem i aromatem.
Roślina osiąga od 30 do 90 cm i jest bujnym ziołem z kwadratowymi, rozgałęzionymi łodygami. Posiada jasnozielone, żyłkowate liście i ząbkowane krawędzie. Liście melisy wydzielają intensywny zapach cytryny, zwłaszcza gdy pocieramy listki palcami lub po prostu je dotykamy. W czasie kwitnienia melisa wypuszcza drobne białe lub jasnożółte kwiaty, które rosną w baldachach, a ich liście łączą się z głównymi łodygami. Melisa kwitnie od połowy maja do wczesnej jesieni.
Melisa należy do roślin wieloletnich. W południowej strefie globu dobrze rozwija się w półcieniu lub pomieszczeniach częściowo zacienionych, na północy zaś preferuje pełne słońce. Preferuje umiarkowaną wilgotność podłoża. Chętnie rośnie również w doniczkach. Bardzo łatwo można ją rozmnażać poprzez podział korzeni, a także przez wysiew nowych nasion. Zdolność szybkiego rozsiewania melisy może spowodować, że będzie ona dominowała nad innymi ziołami, które posiadamy w ogrodzie lub na balkonie, dlatego trzeba zwracać na nią uwagę. Można ją przycinać, dzięki czemu będzie chętniej rosła. Oprócz zbioru liści melisy i ich suszeniu, można je także zamrażać i wykorzystywać np. w kuchni. Melisa jak już wcześniej wspomniałam zwabia pszczoły. Lubi też towarzystwo kabaczka oraz dyni- odstrasza szkodniki żerujące na tychże warzywach, a także pluskwiaki.
Skład melisy
Głównymi aktywnymi składnikami melisy są związki lotne (geranial, neral, citronellal i geraniol), triterpeny – kwas ursolowy i kwas oleanolowy, fenole – kwas rozmarynowy, kwas kawowy, luteolina, naringina i hesperydyna, garbniki, gorycze oraz śluzy.
Zastosowanie lecznicze melisy
Melisa odgrywa znaczącą rolę w medycynie naturalnej. łagodni objawy chorób, takich jak astma, bezsenność, ból brzucha, bół głowy, migreny, bóle miesiączkowe, gorączka, grypa, przeziębienie, infekcje, kaszel, niestrawność, zaburzenie prawy układu trawiennego, nieprawidłowe ciśnienie. Melisa lekarska wpływa również na układ nerwowy, łagodząc stres, stany lękowe, depresyjne, niepokój, sezonowe zaburzenia afektywne (SAD) oraz problemy z zasypianiem.
Stosowana jest również w walce ze stanami zapalnymi i chorobami skóry, jak np. łuszczyca, egzema, opryszczka, półpasiec, trądzik, użądlenia owadów i inne problemy dermatologiczne.
Oprócz oddziaływania na układ nerwowy, melisa lekarska bywa stosowana jako środek usprawniający działanie układu immunologicznego.
Badania dowodzą również, że melisa może łagodzić objawy choroby Alzhaimera.
Zastosowanie melisy w kosmetyce
Pierwsze kosmetyczne wykorzystanie melisy sięga XIV wieku, kiedy królowa Węgier podobno używała tego zioła, by odświeżyć cerę i spłycić zmarszczki. Obecnie wiadomo, że ekstrakt z melisy pozwala zwalczać wolne rodniki, które są odpowiedzialne za starzenie się skóry. Melisa zawiera również składniki lotne, takie jak kwas kawowy, kwas p-kumarynowy i kwas rozmarynowy, które wspierają naturalną regenerację organizmu.
Melisa posiada właściwości przeciwwirusowe, dzięki czemu jest idealnym lekiem w walce z opryszczką, czy półpaścem.
Preparaty kosmetyczne z zawartością melisy lekarskiej regulują wydzielanie łoju, działają odświeżająco, a także łagodzą stany zapalne. Ekstrakt z melisy, lekarskiej stosowany jest w różnych formach kosmetycznych, przeznaczonych do pielęgnacji przetłuszczającej się cery i włosów, tonizujących kąpieli (kremy, maseczki, olejki), past do zębów. Bardzo popularne są płukanki przeznaczone do włosów przetłuszczających się z dodatkiem melisy, które działają matująco. Melisa znajduje również zastosowanie w preparatach zwalczających trądzik. Przydatnym środkiem leczniczym na trądzik jest ocet ziołowy z melisą. Przepisy na wykorzystanie melisy w domowych kosmetykach znajdziecie w drugiej części artykułu.
Melisa jako zioło kulinarne
Melisa to zioło o świeżym, cytrynowym zapachu. Suszone liście melisy wykorzystuje się w doprawianiu sałatek, ryb, a także dań drobiowych. Świeże liście melisy sprawdzą się jako dodatek do orzeźwiających napojów. W tym celu można zamrozić kilka posiekanych liści w foremkach na kostki lodu, a następnie oddać ją do ulubionego napoju. Najlepszym towarzystwem dla zamrożonej melisy jest koper ogrodowy i mięta.
Środki ostrożności
Melisa lekarska może wchodzić w reakcje z lekami uspokajającymi oraz lekami na tarczycę. Olejek eteryczny z melisy może wywoływać podrażnienia skóry lub uczulenia,
Przepisy na kosmetyki z wykorzystaniem melisy lekarskiej
Ziołowa płukanka do włosów
- 2 gałązki melisy lekarskiej,
- 2 gałązki szałwii lekarskiej złotej
- 1 gałązka mięty grejpfrutowej,
- 1 gałązka rozmarynu,
- 750 ml wody.
Sposób przygotowania
Mgiełka do włosów z keratyną, kolagenem i melisą
- 63 g hydrolatu z melisy,
- 20 g hydrolatu z szałwii lekarskiej,
- 10 g gliceryny roślinnej,
- 3 g keratyny hydrolizowanej,
- 3 g kolagenu hydrolizowanego z elastyną,
- 1 g naturalnego konserwantu.
Sposób przygotowania
Przygotowujemy stanowisko pracy z zachowaniem podstawowych zasad higieny. Do naczynia lub zlewki o poj. 250 ml wlewamy odmierzoną ilość hydrolatu z melisy zgodnie z przepisem. Następnie według kolejności podanej w przepisie dodajemy wszystkie pozostałe składniki, po czym całość mieszamy bagietką do całkowitego połączenia składników. Dla łatwiejszej aplikacji przelewamy płyn do butelki z atomizerem Płyn jest gotowy do użycia, przechowujemy go w temperaturze pokojowej.
Mgiełkę aplikujemy na świeżo umyte i wilgotne włosy, nie należy jej spłukiwać. Po dodatku konserwantu produkt ważny jest nawet do 6 miesięcy. Mgiełka poprawia kondycję oraz intensywnie regeneruje włosy. Keratyna odżywia i odbudowuje strukturę włosów, a kolagen z elastyną oraz gliceryną dodatkowo je nawilżają.
Keratyna wzmacnia i odbudowuje strukturę uszkodzonych włosów i paznokci, przywracając im połysk oraz świeży wygląd. Wpływa na nawilżenie naskórka. Ma ogromne podobieństwo, w swoim składzie chemicznym, do protein występujących w skórze i włosach. W preparatach do włosów, rozpuszczalny kolagen wzbogacony elastyną wpływa na strukturę włosa poprzez jego nawilżenie i uelastycznienie. Dodatkowo zwiększa ich sprężystość i ułatwia rozczesywanie.
Hydrolat z szałwii lekarskiej wykazuje właściwości ściągające. Polecany jest przede wszystkim do włosów ciemnych i rudych, a także tych przetłuszczających się.
Hydrolat z melisy organiczny dzięki zawartości olejków eterycznych oraz triterpeny, fenolokwasy, flawonoidy – wykazuje działanie tonizujące i łagodzące, ponadto reguluje wydzielanie łoju. Melisa jest składnikiem wielu kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji włosów. Nadaje skórze głowy uczucie czystości i odświeżenia. Niweluje uczucie suchości i swędzenia. Nadaje odżywkom piękny słodko-ziołowy zapach 🙂
Przeciwtrądzikowy ocet ziołowy z melisą
- 3 łyżeczki rozdrobnionych suszonych liści rozmarynu,
- 2 łyżeczki rozdrobnionych suszonych liści melisy lekarskiej,
- 2 łyżeczki rozdrobnionych suszonych kwiatów lawendy,
- 2 łyżeczki rozdrobnionych suszonych kwiatów rumianku,
- 1/4- 1/2 szklanki octu
Sposób przygotowania
Umieszczamy zioła w słoiku i zalewamy octem, tak by cały susz był zanurzony. Odstawiamy na co najmniej 2 tygodnie, po czym odcedzamy i przelewamy do buteleczki z atomizerem.
Łagodzący olejek z melisy na skórę
- 6 kropli olejku eterycznego z melisy lekarskiej,
- 5 kropli olejku lawendowego,
- 2 krople olejku eterycznego z dziurawca,
- ok. 30 ml oleju nośnego z pestek moreli lub migdałowego.
Sposób przygotowania
Dodajemy wszystkie olejki eteryczne, mieszamy je, a następnie łączymy z olejem nośnym. Olejek jest gotowy do użycia! W celu złagodzenia stanów zapalnych skóry warto zastosować mieszankę olejową, stosując jako olej nośny- olej z ogórecznika. Takie połączenie ukoi skórę i zapobiegnie jej swędzeniu.
Macerat olejowy z melisy
- pełna garść świeżych liści melisy lekarskiej,
- pół szklanki oleju słonecznikowego.
Sposób przygotowania
Przygotowałam macerat ze świeżych liści melisy, którą hodowałam na balkonie już od początku maja. Listki porwałam na mniejsze kawałki i wypełniłam nimi 1/3 słoika o poj. 250 ml, następnie zalałam liście olejem, w tym wypadku- słonecznikowym i odstawiłam na balkon w słoneczne miejsce. Tak przygotowany macerat trzymałam w nasłonecznionym miejscu przez ponad 3 tygodnie. Codziennie potrząsałam słoikiem i sprawdzałam, by liście były całkowicie pokryte olejem. Gdyby liście wystawały ponad warstwę oleju, niestety do środka mogłaby dostać się pleśń, tak więc trzeba na to uważać.
Macerat możecie wykorzystać do produkcji domowych kosmetyków, takich jak balsamy, kremy, maści, a także jako olejek relaksujący do masażu.
Sól do kąpieli z melisą
- 150 g soli Epsom,
- 350 g soli himalajskiej,
- pół szklanki suszonych liści melisy lekarskiej,
- garść suszonej lawendy,
- garść suszonego bzu,
- 10 kropli olejku eterycznego z melisy lekarskiej.
Sposób przygotowania
Wszystkie składniki odmierzamy i wsypujemy do szklanego słoiczka. Energicznie potrząsamy słoikiem w celu dokładnego wymieszania. Do kąpieli wystarczy dodać 2-3 łyżki soli. Zapach unoszący się w łazience jest tak piękny, że ciężko go opisać. Kąpiel z dodatkiem melisy zadziała odprężająco a nasz umysł i ciało. Dodatkowo sól posiada właściwości oczyszczające. Warto ją stosować przy problemach z nadmierną potliwością stóp i bólem mięśni i stawów. Sól sprawdzi się również idealnie jako dekoracja naszej łazienki lub pomysł na prezent dla bliskiej osoby.
Ziołowy peeling do stóp z melisą
- 125 g soli z Morza Martwego,
- 125 g soli Epsom,
- 1 łyżka maceratu z melisy,
- 0,5 łyżki maceratu z szałwii i mięty,
- 0,5 łyżki miodu lipowego,
- garść suszonej melisy lekarskiej,
- garść suszonej pokrzywy,
- kilka gałązek suszonego rozmarynu,
- 3-4 krople olejku eterycznego z melisy i trawy cytrynowej.
Sposób przygotowania
Wszystkie składniki dodajemy do szklanego słoika, dokładnie mieszamy i peeling gotowy! Peeling wcieramy kolistymi ruchami. Mocniej i dłużej masujemy miejsca, gdzie skóra jest grubsza, jak np. pięty, a delikatniej miejsca czułe na dotyk, np. okolice kostek. Peeling świetnie oczyszcza skórę i złuszcza martwy naskórek. Dzięki takiemu zabiegowi skóra stóp staje się napięta, gładsza i bardziej podatna na wchłanianie substancji nawilżających i odżywczych. Dodatek ziół pomaga w walce z nadmierną potliwością. Po takim peeling warto wysmarować stopy maścią z witaminą A.
Przepisy na dolegliwości zdrowotne z wykorzystaniem melisy
Odstresowująca herbatka z melisy
- 2 łyżeczki rozdrobnionych suszonych liści i łodyg melisy,
- 1 szklanka wrzącej wody.
Sposób przygotowania
Zalewamy susz wrzącą wodą, odstawiamy na 10 do 15 minut do zaparzenia, a następnie odcedzamy. Herbatka jest gotowa do spożycia.
Miód z melisy
- 4 łyżki rozdrobnionych suszonych liści melisy lekarskiej,
- 3 łyżki rozdrobnionych suszonych kwiatów rumianku,
- 1 łyżka rozdrobnionych suszonych kwiatów lawendy,
- 1 szklanka miodu.
Sposób przygotowania
Wlewamy miód do dużego słoika i wstawiamy, go do rondla lub garnka z wodą. Podgrzewamy garnek na małym ogniu, aż miód stanie się bardziej rzadki i płynny. Dodajemy zioła i mieszamy nożem do smarowania, tak by równomiernie rozprowadzić je w miodzie. Podgrzewamy całość jeszcze przez ok. 20 minut, a następnie odstawiamy do ostygnięcia. Kiedy miód będzie zimny zakręcamy słoik i odstawiamy na tydzień w zacienione miejsce o temperaturze pokojowej. Po tygodniu lekko podgrzewamy miód, by móc odcedzić zioła lub możemy je pozostawić w miodzie.
Ola
Źródło: Kynes Sandra ,,Ziołowy Ogród. Receptury dla zdrowia i urody”, Wydawnictwo Vivante, 2018,
www.ekologia.pl,