Czarny bez to krzew lub małe drzewo osiągające wysokość od 3 do 10 metrów. Jego liście są pierzastodzielne, ciemnozielone, a kwiaty tworzą płaskie, białe lub kremowe baldachy w kształcie talerza , które pojawiają się od maja do lipca. Po ich przekwitnięciu pojawiają się owoce – ciemnogranatowe lub czarne jagody, które dojrzewają w sierpniu i wrześniu. Owoce czarnego bzu są małe, kuliste i zawierają kilka nasion. Czarny bez rośnie w wielu rejonach Europy, głównie w lasach, zaroślach, na skrajach dróg i w miejscach wilgotnych. Roślina ta preferuje gleby wilgotne, zasobne w składniki odżywcze, ale potrafi rosnąć także w mniej urodzajnych miejscach.
Czarny bez ma długą historię wykorzystania w medycynie ludowej. Już w starożytności był ceniony za swoje właściwości lecznicze. W starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie uważano go za roślinę magiczną, a także za źródło ochrony przed złymi duchami. Z kolei w średniowieczu czarny bez był wykorzystywany w leczeniu różnych dolegliwości, a w niektórych kulturach wierzono, że odpędza on czarownice.
W tradycyjnej medycynie ludowej czarny bez znalazł szerokie zastosowanie – był stosowany w leczeniu przeziębień, grypy, bólów głowy, bólu gardła, a także w problemach trawiennych i układzie moczowym. Roślina ta stała się symbolem zdrowia, zwłaszcza w chłodniejszych miesiącach, kiedy zbiory owoców i kwiatów bzu były jednym z elementów przygotowań na zimę.
Czarny bez zawiera szereg cennych substancji, które wykazują właściwości prozdrowotne. Wśród nich znajdują się witaminy, minerały, flawonoidy, antocyjany oraz garbniki. Oto niektóre z najważniejszych właściwości zdrowotnych tej rośliny:
- wzmacnianie odporności – Czarny bez jest znany ze swojego działania wspomagającego układ odpornościowy. Owoce i kwiaty bzu zawierają dużo witaminy C, która przyczynia się do wzmocnienia odporności organizmu. Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym, czarny bez pomaga w walce z infekcjami wirusowymi, takimi jak przeziębienie czy grypa.
- łagodzenie objawów przeziębienia – wyciągi z czarnego bzu, szczególnie z kwiatów, mają działanie napotne, co oznacza, że pomagają w walce z gorączką. Ułatwiają również usuwanie toksyn z organizmu i poprawiają ogólne samopoczucie w czasie infekcji.
- działanie przeciwzapalne – dzięki zawartości antocyjanów, czarny bez ma właściwości przeciwzapalne, które mogą być pomocne w leczeniu stanów zapalnych stawów, bólów mięśniowych oraz chorób skóry.
- zawartość przeciwutleniaczy – owoce bzu zawierają silne przeciwutleniacze, które pomagają w walce z wolnymi rodnikami. Dzięki temu czarny bez ma działanie antynowotworowe i wspiera zdrowie serca, zmniejszając ryzyko chorób układu krążenia.
- poprawa trawienia – owoce czarnego bzu działają również łagodząco na układ pokarmowy. Wspomagają trawienie, poprawiają perystaltykę jelit i mogą być pomocne przy zaparciach.
- detoksykacja organizmu – czarny bez ma działanie oczyszczające, wspomaga pracę nerek oraz wątroby, przyczyniając się do usuwania toksyn z organizmu.
- właściwości przeciwbólowe – napar z kwiatów bzu wykazuje działanie łagodzące ból, co czyni go pomocnym w leczeniu bólu głowy, bólów mięśniowych oraz bólu związanego z przeziębieniem.
Czarny bez znalazł także swoje miejsce w kosmetyce. Wyciągi z kwiatów i owoców bzu są wykorzystywane w produkcji kosmetyków, szczególnie tych przeznaczonych do pielęgnacji skóry wrażliwej i problematycznej. Kwiaty bzu działają łagodząco, nawilżająco i przeciwzapalnie, co sprawia, że znajdują zastosowanie w produktach do skóry suchej, trądzikowej i podrażnionej.
Kwiaty czarnego bzu zawierają m.in. rutynę i kwercetynę, które działają jako silne antyoksydanty, chroniąc skórę przed stresem oksydacyjnym i przedwczesnym starzeniem. Ekstrakty z owoców bzu posiadają właściwości nawilżające, łagodzące podrażnienia i wspomagające regenerację skóry. W kosmetyce wykorzystywane są także w preparatach przeznaczonych do cery suchej, wrażliwej oraz z problemami naczynkowymi, dzięki działaniu wzmacniającemu ściany naczyń krwionośnych. Ekstrakt z czarnego bzu stosowany jest także w szamponach, odżywkach i preparatach do włosów, ponieważ wspomaga ich nawilżenie, wzmacnia cebulki włosowe i przyspiesza ich wzrost.
Czarny bez jest także składnikiem maseczek, toników oraz kremów, które pomagają w walce z niedoskonałościami, redukują zaczerwienienia oraz wspomagają naturalny proces odnowy komórkowej skóry. Dzięki swoim właściwościom czarny bez to roślina, która w naturalny sposób poprawia wygląd i zdrowie skóry.
Zastosowanie kulinarne czarnego bzu
Owoce czarnego bzu są stosunkowo rzadko spożywane na surowo, ponieważ zawierają substancje toksyczne, które mogą wywołać zatrucie. Jednak po odpowiednim przetworzeniu, np. przez gotowanie, stają się one bezpieczne i smaczne. Z owoców czarnego bzu wytwarza się syropy, dżemy, soki, a także alkoholowe napoje, takie jak wino lub likier.
Kwiaty czarnego bzu, natomiast, są cenione za swój delikatny zapach i smak.
Stosuje się je do przygotowywania herbat, lemoniad, naparów, syropów oraz różnorodnych deserów.
Czarny bez to roślina, która od wieków była wykorzystywana w medycynie ludowej, kuchni i kosmetyce. Jego owoce i kwiaty mają liczne właściwości zdrowotne – wspomagają odporność, działają przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, a także wspierają układ pokarmowy. Dzięki temu czarny bez stał się jednym z najcenniejszych surowców zielarskich. Oprócz właściwości leczniczych, roślina ta jest także niezwykle smaczna, a jej owoce i kwiaty stanowią doskonały składnik w wielu potrawach i napojach. Dzięki swoim wszechstronnym zastosowaniom czarny bez pozostaje rośliną, która wciąż cieszy się dużym zainteresowaniem i uznaniem w różnych dziedzinach życia.
Przepisy na kosmetyki DIY z wykorzystaniem czarnego bzu
Składniki
- 1-2 garście świeżych lub suszonych kwiatów czarnego bzu
- 1 l wody
Sposób przygotowania
Otrząsamy baldachy żeby pozbyć się niechcianych robaków 😉 Następnie zaparzamy w 1 l wody 1 lub garście świeżych, ewentualnie suszonych kwiatów. Odstawiamy do ostygnięcia i przecedzamy napar. Następnie nasączamy bawełniany wacik przefiltrowanym naparem i oczyszczamy nim twarz. Kwiaty czarnego bzu zawierają olejki eteryczne, wolne kwasy tłuszczowe, flawonoidy, garbniki i śluzy, które delikatnie otulają skórę twarzy.
Składniki
- 125 ml lub 6 łyżek stołowych wazeliny lub oleju kokosowego
- 1-2 garście świeżych kwiatów czarnego bzu
Sposób przygotowania
Rozpuszczamy wazeliną lub olej kokosowy w kąpieli wodnej na wolnym ogniu, dodajemy kwiaty i zaparzamy mieszankę przez 45 minut. Gdy masa stwardnieje, ponownie podgrzewamy przez krótki czas. Następnie przecedzamy do zakręconego słoika z ciemnego szkła, pozostawiamy do ostygnięcia, zamykamy i przechowujemy nie dłużej niż pół roku w lodówce. Maść leczy spierzchniętą, otarta skórę.
Składniki na 50 ml kosmetyku:
- 21 g hydrolatu z pąków białej herbaty
- 20 g wody destylowanej
- 2,5 g gliceryny roślinnej
- 2,5 g sorbitolu
- 1 g d-pantenolu
- 1,5 g ekstraktu z kwiatu czarnego bzu
- 0,7 g alantoiny
- 0,1 g kwasu mlekowego 80%
- 0,5 g konserwantu
Sposób przygotowania
1) Przygotowujemy stanowisko pracy z zachowaniem podstawowych zasad higieny.
2) Do naczynia lub zlewki o poj. 250 ml wlewamy wodę, dodajemy alantoinę, a następnie podgrzewamy całość do rozpuszczenia proszku.
3) Dodajemy pozostałe starannie odmierzone składniki.
4) Całość dokładnie mieszamy bagietką. Przelewamy tonik za pomocą lejka do szklanej buteleczki z ciemnego szkła z atomizerem.
Tonik jest gotowy do użycia. Możemy go przechowywać w temperaturze pokojowe do 25 st. Celsjusza.
Termin ważności po dodaniu konserwantu – 6 miesięcy.
Tonik sprawdzi się idealnie do pielęgnacji cery wrażliwej i naczynkowej.
Składniki kremu na 3 słoiczki o poj. 50 g
Faza olejowa
- 1/3 szklanki oleju z pestek winogron
- 2 łyżki skwalanu roślinnego
- 2 łyżki Olivem 1000
Faza wodna
- ¾ szklanki naparu z kwiatów czarnego bzu
Dodatki
- 8-10 kropli witaminy E
- 5 kropli olejku palmaroza lub innego według uznania
W pierwszej kolejności gotujemy wodę w czajniku. Wkładamy kwiaty czarnego bzu (ok. 4-5 różyczek kwiatów) do kubka lub półmiska. Zalewamy kwiaty wrzątkiem, przykrywamy talerzykiem i pozostawiamy na 10 min do zaparzenia.
Do zlewki lub szklanki dodajemy olej z pestek winogron, skwalan z oliwek i Olivem 1000.
Zlewkę wkładamy do łaźni wodnej (garnek wypełniony ręcznikiem papierowym z ciepłą wodą) i mieszamy zawartość przez 10-15 min aż do rozpuszczenia i uzyskania płynnego oleju.
Po 10 min od momentu przygotowania naparu, odcedzamy kwiaty czarnego bzu przy użyciu sitka i przelewamy napar do kubka. Wykonujemy filtrację ponownie, najlepiej przy użyciu gazy, aby uzyskać całkowicie oczyszczony napar. Napar przelewamy do szklanki, zapełniając ¾ jej objętości.
Z łaźni wodnej wyciągamy zlewkę z rozpuszczonymi olejami, a następnie przelewamy jej zawartość do szklanki z naparem z kwiatów czarnego bzu. Ważne jest, aby temperatura naparu i temperatura olejów była taka sama lub bardzo do siebie zbliżona.
Mieszamy zawartość łyżką lub bagietką przez ok. 5 min, a następnie blendujemy. Już przy pierwszych ruchach blendera możemy zauważyć, jak emulsja gęstnieje i przybiera piękny biały kolor. Blendujemy masę ok. 3-4 min do momentu uzyskania całkowicie gładkiej konsystencji, a następnie odstawiamy do ostudzenia.
Po ostudzeniu emulsji do ok. 30 stopni Celsjusza dodajemy witaminę E oraz olejek palmaroza, dzięki którym krem zyska na swojej wartości, będzie przyjemniej pachniał, ale i będzie lepiej zakonserwowany.
Krem przenosimy do słoiczków, opisujemy etykietę z terminem ważności i odstawiamy do lodówki.
Po dodaniu olejku eterycznego oraz witaminy E termin przydatności kremu to 3 miesiące.
Kilka słów na temat kremu i jego składników
Krem ma lekką, przyjemną formułę, dzięki czemu dość szybko się wchłania. Osobiście w okresie wiosenno-letnim jestem zdecydowaną fanką takich kremów. Krem działa nawilżająco, dodatkowo po jego wchłonięciu w głąb skóry można poczuć wyraźne wygładzenie naskórka, za co odpowiada skawalan z oliwek. Krem sprawdzi się również pod oczy, ponieważ hydrolaty i napary z kwiatów czarnego bzu rozjaśniają skórę, a przy wysokim stężeniu tych kwiatów – eliminują cienie pod oczami. Z drugiej części naparu, którego nie wykorzystałam do kremu, przygotowałam płatki kosmetyczne po oczy. Połączyłam płatki podwójnie, następnie rozcięłam je nożyczkami na pół i nasączyłam naparem. Nałożyłam pod oczy i pozostawiłam na 15 min. W między przekładałam płatki drugą stronę. Po 15 min zdjęłam płatki i nałożyłam na skórę krem. Polecam takie rozwiązanie każdemu kto chciałby zmniejszyć widoczność cieni 🙂
Zapachy, jakie przeplatają się w kremie to wiosenny czarny bez połączony ze świeżym, słodko-kwiatowym zapachem olejku palmaroza z różaną nutą.
Skwalan roślinny z oliwek posiada właściwości wygładzające, nawilżające, zmiękczające, stabilizuje strukturę lipidów skórnych. Łatwo wnika w skórę, dzięki czemu pomaga w przenoszeniu substancji aktywnych w głąb skóry. Uszczelnia przestrzenie międzykomórkowe, odbudowuje płaszcz lipidowy, zapobiegając w ten sposób nadmiernemu parowaniu wody z naskórka.
Olej z pestek winogron działa nawilżająco i zmiękczająco na skórę. Nadaje skórze jedwabiste uczucie, nie pozostawia wrażenia tłustości i jest dobrze przyswajalny przez skórę. Stosowany w produktach do skóry suchej i delikatnej oraz w pielęgnacji włosów.
Napar z kwiatów czarnego bzu pomagają w walce z podrażnieniami skóry, z trądzikiem i zaczerwienieniem. Wspomaga ukrwienie skóry, co korzystnie wpływa na kondycję cery dojrzałej. Bez, jako kosmetyk, nadaje się do codziennej pielęgnacji, a uzyskane z jego kwiatów preparaty są świeże i organiczne – całkowicie w zgodzie z naturą. Substancje zawarte w czarnym bzie – witaminy i substancje mineralne – przyspieszają gojenie się ran, nawilżają i oczyszczają skórę, działają przeciwutleniająco i regenerująco.
Witamina E jest silnym przeciwutleniaczem, chroni skórę przed atakiem wolnych rodników, dzięki czemu wykazuje intensywne działanie przeciwstarzeniowe i antyoksydacyjne. Nazywana „witaminą młodości”, witamina E polecana jest jako składnik kosmetyków o działaniu ochronnym i anti-aging.
Olejek palmaroza charakteryzuje się intensywnym, świeżym, słodko-kwiatowym zapachem, z różaną nutą, co spowodowane jest wysokim stężeniem geraniolu.
A Wy macie jakieś sprawdzone przepisy z wykorzystaniem czarnego bzu? Jeśli tak, podzielcie się nimi w komentarzu 🙂 Ola