Zwana także jako lawenda wonna, lawenda lekarska, bławatka, a także czyszczecz – mowa oczywiście o niezastąpionej lawendzie. Zapach wydzielany przez lawendę był znany i lubiany już w czasach starożytnych. Zioło służyło i służy do dziś jako jeden z głównych składników kosmetyków i perfum. Oprócz wykorzystania w kosmetyce lawenda wąskolistna ma równiez bogate zastosowanie w gospodarstwie domowym i aromaterapii. Z poniższego artykułu dowiecie się wiele ciekawostek na temat tej popularnej rośliny, a także poznacie wiele przepisów z jej udziałem.
Grecy i Rzymianie stosowali lawendą jako remedium na wiele dolegliwości, a także do czyszczenia domów. Nie bez powodu z resztą nazwa ,,lawenda” wywodzi się z łaciny od słowa lavare oznaczającego ,,prać”. Rzymianie sprowadzili lawendę do Anglii, gdzie zyskała na popularności i stała się podstawową rośliną ogrodową. W czasach średniowiecznych lawendę powszechnie stosowano w celach leczniczych. Posypywano nią nawet podłogi, w szczególności w izbach u osób schorowanych i cierpiących. W ten sposób lawenda miała przywrócić zdrowię i równowagę, a także odświeżyć pomieszczenie. W szafach z ubraniami oraz pościelą zawieszano saszetki z suszoną lawendą, dzięki temu nie tylko nadawały im przyjemny, ziołowy zapach ale również odstraszały mole, pchły i inne szkodliwe owady. W latach siedemdziesiątych XVII wieku William Yardley, znany producent mydła postarał się o monopol na stosowanie angielskiej lawendy. Ukochane przez Anglików zioło ogrodowe zostało przywiezione do Ameryki Północnej przez ojców pielgrzymów, którzy wyruszli na podbój kontynentu. Od tego czasu lawenda wąskolistna zyskała miano skutecznego zioła leczniczego.
Uprawa i zbiór lawendy
Lawenda to krzaczasty wiecznie zielony krzew o wysokości 60-90 cm i rozłożystości od 30 do nawet 60 cm. Dolne łodygi dojrzałych roslin lawendy są zwykle gęste i zdrewniałe. Małe fioletowe kwiaty rosną w spiralnych baldaszkach na szczytach bezlistnych kłosów. Lawenda kwitnie od połowy lata do wczesnej jesieni. Mięsiste liście są wąskie i mają szarozielony lub srebrzystozielony kolor. Lawenda jest rośliną wieloletnią, która do bujnego kwietnienia potrzebuję dośc dużo światła – preferuje pełne słonce, lecz toleruje także półcień i dobrze rośnie w doniczkach na balkonach. Najlepiej rośnie na podłożu suchym, ilastym z lekką przewagą piasku. Tak więc nie należy do wymagających roślin w codziennej uprawie.
Roślina ta od stuleci uchodzi za ogrodową faworytkę, ze względu na to, że jest niezwykle aromatyczne i przebywanie w jej otoczeniu jest po prostu przyjemne. Rozmnaża się przez sadzonkowanie, czyli ukorzenienie oderwanych z łodyg gałązek lub podział korzeni. Przyciąga do siebie pszczoły i chmary motyli.
Lawenda bardzo dobrze rośnie w towarzystwie poniższych roslin
- lilowca
- goździka
- nachyłka
- krwawnika
- juki
Kłosy kwiatowe lawendy oraz łodygi nalezy zbierać, gdy kwiaty są prawie otwarte. W tym celu odcina się łodygi kilka centymetrów pod kwiatami i wiesza je do wyschnięcia. Można także suszyć je po rozłożeniu na tackach. Suszone kwiaty i liście zachowują aromat przez długi czas.
Właściwości lawendy
Jako zioło lawenda jest najbardziej znana ze swoich właściwości uspokajających i łagodzących. Poprawia jakość snu, pozwala się wyciszyć i zrelaksować, a także pomaga w leczeniu bezsenności. W tym celu najlepiej przygotować nalewkę z lawendy lub przed snem wypełnić małą poduszeczkę kwiatami lawendy. Właściwości uspokajające lawendy dotyczą także pracy układu trawiennego. Spożywanie jednej szklanki herbaty lawendowej dziennie pomaga złagodzić niestrawność i wzdęcia, a także złagodzić bóle menstruacyjne. Przepis na lawendową herbatę możecie znależć w kolejnej części artykułu. Lawenda oprócz właściwości uspokajających cechuje się dzialaniem antyseptycznym i antybakteryjnym, dzięki czemu znajduje zastosowanie w kosmetykach do pielęgnacji twarzy, parówkach oraz płukankach oczyszczających cerę i pobudzających krążenie. Preparaty kosmetyczne zawierające w swoim składzie lawendę sprawdzą się idealnie do zwalczania niedoskonałości skóry i łagodzenia trądzikowych stanów zapalnych.
Zastosowanie
Lawenda jest ziołem powszechnie stosowanym w medycynie. Wykorzystuje się ją w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej, chorób górnych dróg oddechowych, stosowana również przy zapaleniu krtani, migdałków i anginie. Lawenda uśmierza ból głowy, przeziębienie i bóle mestruacyjne. Wspiera organizm podczas nadmiernego stresu, chronicznego zmęczenia, nerwobólach i bólach mięśni. Lawenda pomaga przetrwać sezon na grypę. Łagodzi niedrożność i zapalenie zatok, zapalenie oskrzeli oraz inne dolegliwości związane z oddychaniem. Wspomaga pracę układu trawiennego, łagodzi niestrawność oraz wzdęcia. Lawenda jest niezastąpiona w leczeniu problemów dermatologicznych, takich jak egzema, grzybica skóry, łuszczyca, opryszczka, świerzb czy trądzik. Łagodzi oparzenia słoneczne i rany po ukąszeniu i użądleniu owadów. Kąpiele w wodzie z dodatkiem lawendy wpływają korzystnie na schorzenia reumatyczne, bóle mięśni i stawów.
Uwaga! Lawendy nie należy stosować podczas przyjmowania leków uspokajających.
Z lawendy wytwarza się olejek eteryczny lub suszy się ją, a następnie wykorzystuje jako składnik herbat, preparatów i kosmetyków. Lawendę szeroko wykorzystuje się w aromaterapii oraz kosmetyce. Dzięki swoim właściwościom przeciwbakteryjnym i łagodzącym stany zapalne pomaga zwalczać egzemę, łupież, trądzik, grzybicę i stany zapalne skóry. Lawenda to nie tylko lekarstwo. To również przyprawa, którą z powodzeniem można dodawać zarówno do słodkich, jak i wytrawnych potraw. Suszona, rozdrobniona w młynku lawenda nada wspaniały aromat wypiekom, lodom czy dresingom do sałatek.
Przepisy z wykorzystaniem lawendy
Składniki
- 1/2 szklanki posiekanych świeżych kwiatów lawendy
- 1/4 szklanki posiekanych świeżych liści melisy lekarskiej
- szczypta posiekanych świeżych liści mięty zielonej
- 1 szklanka miodu
Sposób przygotowania
Wlewamy miód do dużego słoika i umieszczamy w garnku z wodą. Podgrzewamy na małym ogniu, aż miód stanie się półpłynny. Dodajemy zioła i mieszamy nożem do smarowania, równomiernie rozprowadzając je w całej objętości miodu. Podgrzewamy jeszcze przez 15-20 minut, a następnie zdejmujemy garnek z ognia. Kiedy miód wystygnie zakręcamy słoik i odstawiamy go na tydzień w ciemne miejsce o temperaturze pokojowej. Następnie ponownie lekko podgrzewamy miód, aby odcedzić zioła.
Miód lawendowy bardzo dobrze smakuje z filiżanką herbaty z rumianku i tworzy z nią relaksujący duet. Przygotowując miód z lawendy,, można dodać również melisę i miętę pieprzową w celu uzyskania silniejszych własciwości leczniczych.
Składniki
- 100 ml naparu z lawendy
- 1 łyżeczka sorbitolu lub gliceryny roślinnej
- 0,75 łyżeczki mleczka pszczelego
- 5 kropli olejku lawendowego
- 1 ml ekologicznego konserwantu
Sposób przygotowania
Wszystkie składniki odmierzamy w zlewce zgodnie z powyższym przepisem. Całość dokładnie mieszamy aż do rozpuszczenia sorbitolu/gliceryny oraz mleczka pszczelego. Na końcu dodajemy olejek lawendowy, ekologiczny konserwant i ponownie mieszamy. Przelewamy tonik do buteleczki z atomizerem z ciemnego szkła i odstawiamy w chłodne, ciemne miejsce (temp. pokojowa 25 st. Celsjusza). Tonikiem przemywamy wcześniej oczyszczoną twarz rano i wieczorem.
Tonik zalecany jest w szczególności do cery trądzikowej ale również do normalnej i mieszanej.
Składniki
- 5 g wosku pszczelego
- 10 g oleju z pestek moreli
- 4 g masła shea
- 10 kropli lawendowego olejku eterycznego
Sposób przygotowania
Odważamy wosk pszczeli, olej z pestek moreli oraz masło shea zgodnie z przepisem. Umieszczamy zlewkę w łaźni wodnej i mieszamy aż do rozpuszczenia wszystkich składników. Po rozpuszczeniu wyjmujemy zlewkę z łaźni wodnej i delikatnie mieszamy aż balsam zrobi się kleisty. Gdy temperatura spadnie do ok. 40 stopni Celsjusza dodajemy olejek lawendowy lub inny wedle uznania. Całość przelewamy do małego słoiczka, zapisujemy datę produkcji i gotowe 🙂
Składniki
- 0,25-0,5 szklanki oleju jojoba lub wosku pszczelego
- 1 szklanka oleju nośnego
- 2 łyżeczki lawendowego olejku eterycznego
Sposób przygotowania
Umieszczamy olej jojoba lub wosk pszczeli w słoiku i wstawiamy go do garnka lub rondla z wodą. Podgrzewamy na małym ogniu, aż zacznie się topić, po czym dodajemy olej nośny. Całość mieszamy równomiernie przez ok. 15 minut. Zdejmujemy z ognia, dodajemy olejek eteryczny i mieszamy. Jeśli chcemy, by maść była gęstsza należy dodac więćej oleju jojoba lub wosku pszczelego, natomiasy jeśli jest zbyt gęsta możemy dodac więcej oleju nośnego. Gotową maść przenosimy do małego słoiczka i odstawiamy do lodówki aż do ostygnięcia. Najepiej przechowywać ją w chłodnym, ciemnym miejscu.
Maść warto zawsze mieć pod ręką i stosować na wypadek oparzeń, skaleczeń i zadrapań. olejek eteryczny z lawendy odmładza skórę, łagodzi ból. Jest również skuteczny w walce z trądzikiem i siniakami.
Składniki
- 1 szklanka suszonych liści i kwiatów lawendy
- 0,5 szklanki suszonych kwiatów rumianku
- 0,5 szklanki suszonych liści melisy
- 2 l wrzącej wody
Sposób przygotowania
Wszystkie zioła łączymy ze sobą, a następnie zalewamy je wrzątkiem. Parzymy je od 1 do 2 godziny, po czym odcedzamy i dodajemy do wody w wannie. Połączenie zioł z powyższego przepisu doskonale nadaje się również do pielęgnacji stóp. Napar z lawendy dodany do kąpieli łagodzi podrażniona skórę i wiele innych dolegliwości, a także koi ból mięśni i nerwobóle.
Składniki
- 500 g soli z Morza Martwego
- 5 łyżek stołowych suszonych kwiatów lawendy
- 20 kropli eterycznego olejku lawendowego
Sposób przygotowania
Kwiaty i sól układamy warstwami w ozdobnych, sklanych słoikach lub butelkach, a poszczególne warstwy skrapiamy olejkiem lawendowym. Sól możemy bezpośrednio wsypac do wody do wanny lub wsypac do bawełnianego woreczka i zanurzamy go w wannie – wtedy nie będzie koniecznie spukiwanie z ciała kwiatów lawendy.
Składniki
- 1 łyżeczka suszonych kwiatów lawendy
- 1 łyżeczka suszonych liści szałwii
- 0,5 łyżeczki soli stołowej
- 1 szklanka wrzącej wody
Sposób przygotowania
Wszystkie zioła mieszamy razem i zalewamy wrzącą wodą, następnie pozostawiamy na 10 minut do zaparzenia. Odcedzamy napar do kubka z solą stołową. Jeśli pojawi się konieczność, lekko podgrzewamy go i mieszamy aby sól się rozpuściła. Gotowym płynem przepłukujemy gardło w stanach zapalnych jamy ustnej.
Skladniki
- łyżeczka suszonych kwiatów lawendy
- 200 ml wrzącej wody
Sposób przygotowania
Do filiżanki wsypujemy łyżeczkę suszonych kwiatów lawendy, zalewamy wrzątkiem i pozostawiamy na 5 min pod przykryciem aż do zaparzenia.
- W starożytnym Rzymie kwiaty lawendy były ulubionym dodatkiem do kąpieli, a także stosowano je w gospodarstwie domowym, stąd jej nazwa pochodzacą od łacińskiego słowa ,,lavare” znaczy myć się, kąpać się.
- Lawenda była jedną z ulubionych roślin leczniczych, którą zalecała chorym i cierpiącym słynna średniowieczna benedyktynka św. Hildegarda z Bingen. Stosowała jej kwiaty dla złagodzenia niepokojów ducha, w stanach lękowych, dla wzmocnienia całego organizmu i usprawnienia pracy mózgu.
- W XVI wieku lawenda, jako ulubiony zapach królowej Elżbiety, córki Henryka VIII, stała się narodowym pachnidłem Anglików. Woda lawendowa lavender water znana jest tam i powszechnie stosowana do dnia dzisiejszego.
- Niektórzy twierdzą, że jedna z bohaterek Ewangelii namaściła stopy Jezusa pewnym drogocennym olejkiem, którym był właśnie olejek lawendowy.
- Zażywany doustnie olejek lawendowy był uznawany za środek wzmacniający i tonik przeciwko omdleniu, kołataniu serca, nerwobólom, zawrotom głowy, skurczom i kolkom. Twierdzono, że pocieranie skroni kroplami olejku lawendowego leczy migreny i nerwobóle głowy.
A Wy za co najbardziej cenicie lawendę? Stosujecie kosmetyki/perfumy z jej dodatkiem? 🙂
Trzymajcie się ciepło!
Ola